"Tweemaal de afstand van een pijl...."
Ooit stonden er in de buurt van Oudorp twee kastelen: de Middelburg en de Nieuwburg. De afstand tussen beide kastelen was volgens de geschiedschrijver Melis Stoke tweemaal de afstand van een pijl. Ze werden gebouwd om de verbindingsweg van Alkmaar naar Oudorp, de Munnikenweg, te beschermen. Deze dijk was belangrijk bij de strijd van de Hollanders tegen de West-Friezen. De Nieuwburg werd waarschijnlijk door graaf Floris V gebouwd op de plek waar zijn vader graaf Willem II al een eerdere burcht had laten bouwen. Dit laatste is in 2019 geopperd, nadat de beschikbare gegevens aan een nieuw onderzoek zijn onderworpen.
In 1972 zijn de funderingen van de Nieuwburg door de archeoloog Renaud blootgelegd en bestudeerd. Er zijn vooral 14e eeuwse gebruiksvoorwerpen gevonden. In 1999 zijn door middel van een aarden wal en bestrating de contouren van de funderingen van het ooit zo machtige kasteel weer zichtbaar gemaakt.
Het kasteel bestond uit twee delen: een hoofdburcht en een flinke voorburcht
De voorburcht had afmetingen van 40 x 42 m en is niet geheel vierkant. Op de beide noordelijke hoeken bevonden zich twee torens, die aan de binnenzijde open waren. Midden in de noordelijke muur springt een vierkante toren uit. Ook de zuidelijke muur had waarschijnlijk twee ronde open hoektorens. De muur van de voorburcht was niet zwaar en was slechts een meter dik.
De hoofdburcht was nagenoeg vierkant van vorm en had een afmeting van 24 x 25 m. Het kasteel had geen torens op de hoeken maar wel een kleine vierkante donjon (een woontoren) in het midden van de oostzijde. Er was ook een vierkante poorttoren in het midden van de zijde tegenover de donjon. Bij deze poort bevond zich de stenen fundamenten van de ophaalbrug naar de voorburcht. Het geheel was omgeven door een dubbele singelgracht.
Kasteel de Nieuwburg: schets uit 1860 door J. W. Kaiser
Geen / collectie Regionaal Archief Alkmaar / PR 1001374.
Tekst invoeren
In 1517 stak de Friese krijgsheer Grote Pier met zijn bende van Friezen en Geldersen de twee overgebleven kastelen in brand tijdens de plundering van Alkmaar. De kastelen werden vervolgens door het stadsbestuur van Alkmaar gesloopt: je ziet nu alleen nog de fundamenten terug in het landschap.
"Overblijfzel van 't kasteel NIEUBURG bij de stad Alkmaar, 1726", de ruïne van de Nieuwburg vanuit het noordoosten met op de achtergrond de stad Alkmaar met de Grote Kerk, de Waag en het Stadhuis. Tussen de stad en de ruïne weilanden met vee. Geheel links een aantal molens. Op de voorgrond, op de muurresten, twee figuren.
Onbekend / Collectie Regionaal Archief Alkmaar / PR 1001377.